Κυβέρνηση Γιώργου ή... Κυβέρνηση Ανδρέα;

Tου Αλεξη Παπαχελα

Ενας άνθρωπος, που ξέρει από μέσα και από έξω το ΠΑΣΟΚ και το έχει ζήσει στο πετσί του, μου είπε μια σοφή κουβέντα: «Ξέρεις, σήμερα υπάρχουν δύο κυβερνήσεις, μία του Γιώργου και μία του... Ανδρέα. Και αυτό είναι το πρόβλημα». Η μεταπολίτευση σφραγίσθηκε από το ύφος, τη ρητορεία, τον λαϊκισμό και τη «μαγκιά» που εξέφρασε πολιτικά ο Ανδρέας Παπανδρέου και που τον έφερε στην εξουσία. Η ηγεμονία του όμως δεν τέλειωσε με τον θάνατό του, αλλά συνεχίζεται μέχρι σήμερα στο μυαλό μας, στην Κερατέα, στη ΓΕΝΟΠ, στις καταλήψεις με την παραμικρή αφορμή, στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τη διαπραγμάτευση με οιονδήποτε «αντίπαλο», παντού. Ο ίδιος γνώριζε καλά ότι εξέθρεψε ένα «κτήνος» που δεν μπορούσε να ελέγξει, με μια μικρή εξαίρεση την περίοδο 1993-95, που ήταν η καλύτερη περίοδος διακυβέρνησής του, παρά τον έντονα αντιαισθητικό της συμβολισμό λόγω των προσωπικών του υποθέσεων.

Ο Ανδρέας κατασκεύασε το ιδεολόγημα της μεταπολίτευσης και μαζί έναν στρατό που το υπηρετεί μέχρι σήμερα. Ο Μητσοτάκης το βρήκε απέναντί του με τους «Κολλάδες» και όλα τα άλλα που ζήσαμε τότε. Ο Σημίτης ηττήθηκε από την «κυβέρνηση του Ανδρέα» στο ασφαλιστικό και εκεί τον πήρε η κάτω βόλτα. Ο Κώστας Καραμανλής δυστυχώς θαύμαζε περισσότερο τον Ανδρέα παρά τον θείο του ως κυβερνήτη, με τα γνωστά αποτελέσματα. Ακόμη και στη ρητορεία της Ν.Δ. σήμερα βρίσκει κανείς ανάγλυφα τα αποτυπώματα της «ιδεολογίας του Ανδρέα».

Εχει μάλιστα δημιουργηθεί ένα ηγετικό «στυλ Ανδρέα», το οποίο θαυμάζουν οι σύγχρονοί μας πολιτικοί ηγέτες. Είναι ένα πρότυπο που απορρίπτει τον ρεαλισμό και τη συστηματικότητα, γιατί ταιριάζει σε «λογιστές» και μας πριμοδοτεί τις «μεγάλες, θεαματικές κινήσεις», που, όπως απεδείχθη, αφήνουν πίσω τους χρέη και το χάος.

Στο ΠΑΣΟΚ η «σχολή του Ανδρέα» κέρδισε όλες τις μάχες την περίοδο που βρισκόταν στην αξιωματική αντιπολίτευση με αρχηγό τον Γιώργο Παπανδρέου. Ο ίδιος ήταν υπέρ των ιδιωτικών πανεπιστημίων, αλλά στην κρίσιμη μάχη για το άρθρο 16 το φάντασμα του Ανδρέα τον ώθησε στην εντελώς λάθος κατεύθυνση, με τεράστιο κόστος για τη χώρα. Ολη του η προεκλογική ρητορεία και στάση στα θέματα της οικονομίας ήταν «ανδρεϊκή και απλή» - λέμε όχι σε όλα, παραμυθιάζουμε τον κόσμο και μετά βλέπουμε. Δεν είναι τυχαίο ότι επέλεξε να έχει δίπλα του τη Λούκα Κατσέλη, έναν άνθρωπο που συμβολίζει όσο κανείς άλλος τη «σχολή Ανδρέα» στις απόψεις της, αλλά και στον τρόπο που κινείται μέσα στους μηχανισμούς του ΠΑΣΟΚ και του κράτους.

Από μια άποψη είναι απόλυτα λογικό. Αυτοί οι άνθρωποι είναι κομμάτι μιας μεγάλης κομματικής και οικογενειακής ιστορίας. Είναι οι άνθρωποι που, όταν το ΠΑΣΟΚ κινδύνεψε να σταματήσει να είναι «παπανδρεϊκό», έσπευσαν να τον σώσουν. Ο κ. Παπανδρέου ζει χρόνια πολλά μέσα σε αυτήν τη σχιζοφρένεια. Ενα κομμάτι του είναι κοσμοπολίτικο, εξόχως έως ακραία μεταρρυθμιστικό, ρεαλιστικό στην προσέγγιση των εθνικών θεμάτων, φιλελεύθερο σε κοινωνικά θέματα. Ενα άλλο, όμως, κομμάτι είναι «ανδρεϊκό», τριτοκοσμικά, σχεδόν, «σοσιαλιστικό», δέσμιο υπόγειων και ιστορικών σχέσεων με συνδικαλιστές και κομμάτια ενός βαθέος κράτους, ακόμη και με τον Καντάφι...

Τώρα ο κ. Παπανδρέου, με αυτά που έρχονται, θα πρέπει κάποια ώρα να διαλέξει με ποιους θα πάει και ποιους θα αφήσει. Τα ψέματα τελειώνουν. Η Ελλάδα δεν μπορεί να κυβερνηθεί περαιτέρω από την «κυβέρνηση και το φάντασμα του Ανδρέα», γιατί πτώχευσε. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι το ιδεολόγημα και το βαθύ κράτος που κυβερνά υπογείως πρέπει να ηττηθούν. Θα πρέπει, δηλαδή, είτε να υπάρξει μια «κυβέρνηση Γιώργου», που θα κάνει τη ρήξη με ό,τι αυτό σημαίνει, είτε μια άλλη στο μέλλον, που θα αναλάβει τον δύσκολο ιστορικό ρόλο της ανασυγκρότησης του ελληνικού κράτους. Εκτός αν, με κάποια μορφή, κερδίσει και τον επόμενο γύρο «η κυβέρνηση του Ανδρέα», οπότε...